مردم ایران از گذشته همواره در خصوص مدیریت منابع آبی تلاش‌های بسیاری داشتند، اما در سال‌های اخیر با توجه به کاهش بارندگی‌ها، تغییر اقلیم، رشد جمعیت و تراکم جمعیتی در شهرها، انجام ندادن اقدامات لازم در خصوص توسعه آبیاری نوین در بخش کشاورزی و مشکلات در عرصه بازچرخانی آب علی‌رغم اقداماتی که انجام شده است، با مشکلاتی در زمینه آب به‌عنوان مایه حیات و آبادانی مواجه شده است.

البته بارندگی‌های خوبی را در بهار ۹۷ شاهد بودیم، اما این بارش‌ها نیز نتوانست کاهش چشمگیر بارش‌ها در پاییز و زمستان ۹۶ را جبران کند و طبق اظهارات مسئولان وزارت نیرو و شرکت آب و فاضلاب استان تهران، این استان همچنان کاهش ۲۰ الی ۳۰ درصدی بارش‌ها نسبت به سال آبی گذشته را تجربه می‌کند.

این موارد سبب شده تا مسئله مدیریت مصرف و نیز مدیریت منابع آبی اهمیتی مضاعف پیدا کند، وزیر نیرو در سفر ماه گذشته خود به شهرستان پردیس در گفتگو با خبرنگار مهرشرط اصلی پشت سر گذاشتن این تابستان و تابستان‌های دیگر را مراعات در مصرف آب دانسته بود.

رضا اردکانیان در این زمینه افزود: ما اگر به‌سرعت از بد مصرفی فاصله نگیریم، اگر بارش‌ها نیز به میزان خود بازگردد، با رشد جمعیتی که داریم، با مشکل کم‌آبی مواجه می‌شویم.

وزیر نیرو گفت: می‌بایست مردم با هوشیاری و احساس مسئولیت مشترک در بخش آب صرفه‌جویی کنند. وی با بیان این‌که وضعیت جمعیتی بسیاری از مناطق استان تهران برنامه‌ریزی‌شده نبوده است، اظهار امیدواری کرد با برنامه‌ریزی سعی شود، تا مردم در این خصوص آسیب نبینند.

رواج پدیده «آب فروشی» در غرب تهران

بااین‌حال، هشدارهای وزیر چندان جدی گرفته نشد و مصرف بیش از الگو در کشور و به‌ویژه استان پرتراکم تهران ادامه یافت، تا مشکلات آب در اوج گرمای تابستان بیش‌ازپیش در این استان خودنمایی کند.

دراین‌بین مشکلات مذکور در غرب پایتخت و شهرستان‌های محرومی چون بهارستان و رباط‌کریم وضعیت پیچیده‌تری دارد، انتقاداتی که از برخی مناطق شهرستان بهارستان که به گفته محمدحسین مقیمی استاندار تهران به‌عنوان یکی از ۳۱ شهرستان کم‌تر توسعه‌یافته ایران انتخاب‌شده است، بیشتر شنیده می‌شود.

البته دستور رئیس‌جمهور برای رسیدگی ویژه به این شهرستان‌های کم‌تر توسعه‌یافته امیدواری در جهت ارتقای بسیاری از شاخص‌ها را ایجاد کرده است، اما در حال حاضر باید بدانیم، که مشکل کمبود آب در غرب تهران به‌شدت به چشم می‌خورد و این مناطق چوب همسایگی با کلان‌شهر تهران را می‌خورند.

به‌عنوان‌مثال آب شهر گلستان در غرب تهران از طریق ۱۱۰ چاه تأمین می‌شود و این شهر با حدود ۳۰۰ هزار نفر جمعیت سهمی از آب سد کرج و دیگر شبکه‌های رودخانه‌ای غنی در استان‌های البرز و تهران ندارد و هم‌اکنون با مشکلاتی در خصوص تأمین آب مواجه شده است و کم‌آبی یا بهتر بگوییم بی‌آبی مردم این شهر را رنج می‌دهد.

در شهرک «مهر» نسیم شهر برخی از گزارش‌های مردمی از قطع ۲۴ ساعته آب شرب در برخی روزها حکایت دارد، اوضاع پرند نیز بهتر از دیگر مناطق غرب پایتخت نیست، نبود زیرساخت‌های شهرنشینی در بسیاری از مناطق غربی تهران مسئله جدیدی نیست و بارها سبب انتقادات مردمی در زمینه‌های گوناگون شده است، اما این بار ضعف زیرساخت‌ها خود را در کمبود آب نشان می‌دهد.

کم‌تر کسی در بهارستان، اسلامشهر و رباط‌کریم می‌توان یافت که طعم «قطعی آب» را نچشیده باشد و دل پری نداشته باشد، قطعی آب سبب ایجاد پدیده‌ای به نام « آب فروشی»  در این مناطق شده و دبه‌های خالی و صف‌های طولانی برای دریافت مایه حیات و آب سالم، امروز حرف اول را در این مناطق می‌زند.

بحران آب در غرب پایتخت آن‌قدر جدی است، که بسیاری از مسئولانِ این مناطق را به اظهارنظر واداشته است، اما آنچه بیش از همه در این میان دردآور است، پدیده «اِسراف» در مصرف آب است، اسرافی که نه‌تنها در خصوص برخی مردم که در مورد دستگاه‌های دولتی این شهرها نیز مشهود است، آبیاری فضای سبز این مناطق با آب شرب آن‌قدر فراگیر شده است، که حجت‌الاسلام احمد عبدالله زاده پاشاکی، امام‌جمعه پرند در یکی از خطبه‌های نماز جمعه پرند نسبت به آن واکنش نشان داد و گفت: مگر شهر پساب ندارد، که شرط می‌کنید باید از آب شرب برای آبیاری درختان استفاده کنید.

وی همچنین از قطعی‌های مکرر آب در پایتخت مسکن مهر ایران انتقاد کرده و گفته بود: قطعی آب ۲ روز متوالی است، که در برخی از مناطق مردم را رنج می‌دهد و با تانکر به آن‌ها آب‌رسانی می‌شود.

انتقاد به آبیاری فضای سبز شهرها با آب شرب بالا گرفت

این انتقاد مختص به امام‌جمعه پرند نیست، امید رسولی، مدیر آبفای صالحیه نیز از این موضوع انتقاد کرده و ضمن گلایه از شهرداری صالحیه به خبرنگار مهر گفت: با توجه به این‌که در فصل گرما هستیم و مصرف آب در این فصل به بیشترین میزان خود می‌رسد و نیز با بحران کم‌آبی مواجه هستیم، شهرداری می‌بایست شیوه آبیاری فضای سبز شهر را اصلاح‌کرده و در حفظ این نعمت الهی تلاش بیشتری به عمل آورد.

سعید احمدی، مدیر آب و فاضلاب شهر پرند نیز در این خصوص از مقابله شدید با آبیاری فضای سبز با آب شرب خبر داد و به خبرنگار مهر گفت: استفاده از آب شرب برای فضای سبز اصلاً منطقی نیست.

این مطالب و گلایه‌ها از قطعی مکرر آب، آن‌هم زیر گوش پایتخت در حالی عنوان می‌شود که به اعتقاد رئیس آبفای شهر گلستان با صرفه‌جویی ۱۰ الی ۱۵ درصدی و نیز اختصاص ژنراتور دیزل برای تأمین آب در مواقع قطعی برق و جمع‌آوری انشعاب‌های غیرمجاز قابل‌حل است.

وی که با خبرنگار مهر سخن می‌گفت، با بیان این‌که نیمی از مشترکان آب شهر گلستان به الگوی مصرف آب توجه نمی‌کنند، افزود: متأسفانه سرانه مصرف آب شهر گلستان ۲ برابر استانداردها تخمین زده شده است؛ به‌طوری‌که بر اساس استانداردها هر شهروند روزانه می‌بایست ۱۸۰ لیتر آب استفاده کند، اما در این شهر به ازای هر شهروند روزانه بیش از ۳۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود و اگر همین رویه ادامه داشته باشد روزهای سختی در انتظار شهر گلستان خواهد بود.

سید محمد رضازاده اظهار داشت: اداره آبفای شهر گلستان حدود ۵۳ هزار مشترک آب دارد که متأسفانه بیش از نیمی از مشترکان آب این شهر به الگوی مصرف صحیح آب توجه نمی‌کنند.

وی یکی از دلایل قطعی و افت فشار آب این شهر را به خاطر قطعی برق عنوان کرد و گفت: البته در سال گذشته با تدابیری که پیش‌بینی‌شده حدود ۱۵ میلیارد تومان برای خرید و نصب دیزل ژنراتور هزینه کردیم که خوشبختانه همین موضوع باعث شده تا در صورت قطعی برق بخش زیادی از شبکه‌ها و مخازن آب‌رسانی بدون مشکل به فعالیت خود ادامه دهند، به همین منظور در نظر داریم برای جلوگیری از قطعی آب در تعداد اندکی از مناطق این شهر در زمان نبود برق تعدادی دیزل ژنراتور اجاره کنیم تا دیگر شاهد قطعی آب در چنین شرایطی نباشیم.

کیفیت آب آشامیدنی مناسب است به شایعه‌ها توجه نکنید

رضازاده در ادامه با تأکید بر این‌که انتظار داریم مردم با صرفه‌جویی در مصرف آب همیار اداره آبفا باشند، افزود: شهروندان در صورت مشاهده برداشت‌های غیرقانونی آب و یا ترکیدگی لوله‌ها می‌توانند مراتب را حتماً به تلفن ۱۲۲ اعلام کنند حتی این انتظار وجود دارد در صورت مشاهده استفاده بی‌رویه آب امربه‌معروف و نهی از منکر کنند.

رضازاده یکی از معضلات اساسی آبفای گلستان را وجود انشعابات غیرمجاز آب در این شهر قلمداد کرد و گفت: متأسفانه در سه‌ماهه اول سال جاری ما حدود ۹۰۰ انشعاب غیرمجاز و پشت کنتوری در این شهرستان کشف کردیم که این آمار در استان تهران صاحب رکورد است،  انشعابات غیرمجاز آب علاوه بر داشتن ایراد شرعی ضربه مهلکی به ذخایر آب شهر گلستان می‌زنند به همین خاطر امیدواریم در آینده دیگر شاهد کشف انشعابات غیرمجاز در این شهر نباشیم.

حدود ۱۰ آب فروشی در شهر گلستان وجود دارد، که متأسفانه به اسم فروش آب تصفیه‌شده از مردم به‌نوعی اخاذی می‌کنندرئیس اداره آبفای شهر گلستان از اجرای طرح همیار آب در شهر گلستان خبر داد و گفت: برای نهادینه کردن فرهنگ صرفه‌جویی در مصرف آب با یکی از انجمن‌های مردم‌نهاد شهر گلستان وارد مذاکره شدیم و در تلاشیم با اجرای این طرح در خانواده‌ها یک نفر را به‌عنوان همیار آب انتخاب کنیم.

رضازاده همچنین با ذکر این‌که به مردم این اطمینان را می‌دهیم، آب شرب شهر گلستان با بهره‌گیری از دستگاه‌های پیشرفته از نظر کیفی هیچ مشکلی ندارد، بیان کرد: به مردم توصیه می‌کنیم تحت هیچ شرایطی از آب فروشی‌هایی که هیچ نظارتی بر روی آن‌ها صورت نمی‌گیرد، آب خریداری نکنند، درصدد هستیم با حکم مراجع قانونی اقدام به جمع‌آوری آب فروش‌ها کنیم،  حدود ۱۰ آب فروشی در شهر گلستان وجود دارد، که متأسفانه به اسم فروش آب تصفیه‌شده از مردم به‌نوعی اخاذی می‌کنند و ازآنجایی‌که این موضوع با سلامت مردم سروکار دارد، از مسئولان شبکه بهداشت هم تقاضا داریم نسبت به این مسئله واکنش نشان دهند.

وی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات شهر گلستان را وجود شبکه‌های فرسوده آب دانست و گفت: درگذشته اداره آبفا به‌صورت هیئت‌امنایی اداره می‌شد همین مسئله باعث شده تا در آن زمان به کیفیت شبکه‌ها و تأسیسات زیرزمینی آب آن‌طوری که باید توجه نشود، ما در شهر گلستان بیش از ۵۰۰ کیلومتر خطوط شبکه انتقال آب در زیرزمین داریم که حدود ۴۰ درصد آن فرسوده است.

رضازاده افزود: به همین خاطر بر اساس اولویت بندی معابر پروژه تعویض شبکه های فرسوده هر ساله اجرا می شود و فقط در سال گذشته ۳۰ کیلومتر از شبکه های آب فرسوده شهر گلستان تعویض شد.

قطع آب مشترکین پرمصرف در دستور کار قرار گرفت

معضل کم‌آبی و نگرانی‌ها از کیفیت آب در غرب تهران تنها به شهر گلستان محدود نمی‌شود، در همسایگی گلستان، شهر صالحیه قرار دارد، که این شهر نیز با کم‌آبی مواجه است، تا جایی که هشدار قطع آب مشترکین پرمصرف در این شهر بیش‌ازپیش جدی شده است.

مدیرعامل شرکت آبفای شهر صالحیه در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: با توجه به این‌که وارد فصل گرما شدیم و همچنین کاهش بارندگی‌ها و افت سطح آب منابع زیرزمینی، شرکت آبفا به‌منظور مدیریت مشترکین پرمصرف در ۲ بخش خانگی و تجاری بعد از اخذ مجوزهای لازم در ۳ مرحله اخطاریه کتبی صادر خواهد کرد و در صورت عدم توجه برای این مشترکین اعمال محدودیت خواهیم کرد، که درنهایت منجر به قطع انشعاب آب آن‌ها خواهد شد.

امید رسولی افزود: همچنین مشترکانی که الگوی مصرف را رعایت و مصرف خود را مدیریت می‌کنند، از طرح‌های تشویقی برخوردار خواهند شد و مبالغ آب‌بهای آن‌ها به‌صورت پلکانی کاهش خواهد یافت.

رسولی در پاسخ به این سؤال که چه تمهیداتی برای عبور از بحران کم‌آبی در این شهر اندیشیده شده است، گفت: شرکت آبفا با اطلاع کامل از این‌که تابستانی سخت پیش رو خواهیم داشت، با آمادگی کامل وارد عمل شده است و به‌منظور افزایش سطح کیفی و کمی و جلوگیری از هدر رفت آب ۱۵۰۰ متر اصلاح شبکه در شهر صالحیه انجام داده است.

مدیر شرکت آبفای شهر صالحیه در خصوص نگرانی‌های مردم در مورد کیفیت آب آشامیدنی افزود: کیفیت آب آشامیدنی صالحیه توسط مرکز کنترل کیفیت اداره آب و فاضلاب و اداره بهداشت شهرستان به‌صورت لحظه‌ای بررسی می‌شود و آب چاه‌ها مستقیم به شبکه آب‌رسانی متصل نیست.

۷۰ درصد مشکلات قطعی آب ناشی از قطع برق است

وی افزود: آب تمامی چاه‌ها ابتدا وارد مخازن ذخیره‌سازی شده و بعد از گندزدایی و اصلاح کیفیت آب وارد شبکه می‌شود و همچنین تمامی کنتورها مجهز به توری است و امکان  ورود کوچک‌ترین شئ در آب وجود ندارد، علاوه بر آن در راستای افزایش کیفیت آب خط انتقال «الغدیر» از اتوبان ساوه به شهر صالحیه به طول ۷ کیلومتر انجام شده است.

رسولی گفت: حفاری ۲ حلقه چاه به‌منظور افزایش ظرفیت منابع آبی و نصب دستگاه به‌منظور افزایش کیفت آب که در هفته دولت رونمایی می‌شود و همچنین قطع ۱۵۰ فقره انشعاب غیرمجاز در شهر ازجمله اقداماتی است، که برای عبور از بحران کم‌آبی و افزایش رضایتمندی مردم انجام شده است.

قطعی مکرر آب در پرند به دلیل شکستن لوله انتقال آب

شهر پرند، با افق جمعیتی ۶۰۰ هزار نفری نیز همچنان درگیر زیرساخت‌هایی مانند تأمین آب است، رئیس اداره آب و فاضلاب پرند نیز در این خصوص به خبرنگار مهر می‌گوید: ما با هزینه‌ای بالغ‌بر ۲ هزار تومان برای هر مترمکعب آب را از تهران به پرند منتقل می‌کنیم و از مردم تنها ۳۴۰ تومان برای هر مترمکعب پول می‌گیریم، اما بااین‌حال اجازه ندادیم بحران شدیدی برای مردم این شهر پدید آید.

سعید احمدی قطعی مکرر آب در پرند را ناشی از شکستن لوله انتقال آب دانست و گفت: آبی که از تهران به پرند منتقل می‌کنیم، پاسخگوی نیاز مردم این شهر است و نگرانی وجود ندارد، اما نباید فراموش کنیم، که صرفه‌جویی و همکاری مردمی با اداره آب و فاضلاب می‌تواند به حل بحران به وجود آمده ناشی از گرما و کم‌آبی کمک کند.

اما یکی از چالش‌های دیگر تأمین آب در غرب تهران وابستگی شدید تأمین آب به برق است، تا جایی که احمدی بیش از ۷۰ درصد مشکلات آب در این شهر را ناشی از قطعی برق می‌داند و می‌گوید: قطع برق روی پمپاژ آب در مخازن آبی شهر پرند تأثیر دارد.

درهرصورت، « بحران آب» حقیقتی است، که باید آن را پذیرفت و پس از پذیرش وجود چنین بحرانی باید همه دستگاه‌ها، اعم از شهرداری‌ها، وزارت کشاورزی، نیرو و همچنین مردم به‌نوبه خود با طرح و برنامه در راستای کمک به حل بحران یادشده گام بردارند، تا بتوانیم، با کم‌ترین هزینه و فشار حداقلی به مردم از آن عبور کنیم.